Bệnh zona thần kinh có lẽ đã không còn xa lạ với người dân Việt Nam. Thế nhưng, số người hiểu rõ và hiểu đúng về nó chiếm phần trăm còn khá nhỏ. Bài viết hôm nay xin được cùng chia sẻ với độc giả một số những thông tin về triệu chứng, nguyên nhân, cách chẩn đoán và điều trị bệnh lý da liễu này.
Nội dung chính trong bài
Bệnh zona thần kinh là gì?
Bệnh zona thần kinh (bệnh Giời leo) là vấn đề viêm nhiễm trùng do virus, gây ra các phát ban đỏ rộp và đau đớn. Mặc dù zona thần kinh có thể phát triển ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể, nhưng theo các báo cáo y tế, hầu hết nó sẽ xuất phát ở dạng các nốt mụn nước mọc chi chít theo hàng dài ở bên trái hoặc phải của thân người.
Bệnh zona thần kinh do một loại virus có tên varicella zoster (VZV) gây ra, nó cũng chính là “thủ phạm” của thủy đậu. Nhiều bác sĩ cũng chỉ ra rằng, sau khi bệnh nhân bị thủy đậu, VZV tồn tại ở trạng thái ngủ đông trong các mô tế bào thần kinh gần khu vực tủy sống hoặc não bộ. Qua một vài năm, nó có thể hoạt động trở lại và gây nên zona thần kinh.
Thông thường thì bệnh sẽ hết trong khoảng thời gian từ hai đến ba tuần lễ đối với hầu hết các trường hợp nhiễm VZV. Nó cũng rất hiếm khi quay trở lại nếu bệnh nhân đã từng bị bệnh zona một lần. Thế nhưng, theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh của Hoa Kỳ, vẫn có từ một đến ba người mang khả năng zona thần kinh tái phát trong các thời điểm khác nhau sau này.
Mặc dù bệnh zona thần kinh không gây nguy hiểm đến tính mạng con người nhưng cảm giác đau đớn và khó chịu mà nó mang lại có thể gây ra nhiều rắc rối. Việc điều trị sớm sẽ rất quan trọng trong vấn đề làm giảm tình trạng nhiễm trùng cũng như đề phòng các nguy cơ trở nặng không mong muốn.
Triệu chứng bệnh zona thần kinh
Bệnh lý zona thần kinh thường ảnh hưởng đến một vùng cơ thể nhất định. Những khu vực hay nhiễm zona là thắt lưng, lưng, ngực và bụng. Tuy nhiên, một số trường hợp thì zona phát triển ở vùng mặt, xung quanh mắt, miệng, tai và tay chân. Virus VZV cũng có thể tấn công đến những nội tạng của cơ thể bệnh nhân.
Nguyên nhân khiến bệnh zona thần kinh chỉ xảy ra trên một vùng cơ thể cố định là do nó thường gây ảnh hưởng đến một hạch thần kinh gốc duy nhất ở gần sống lưng. Cảm giác đau nhức khó chịu cũng xuất phát từ đây chứ không phải do các mụn rộp trên da.
Trên thực tế, việc zona phát triển trên khu vực nào sẽ mang đến kết quả là những triệu chứng có sự khác biệt, cụ thể là:
Triệu chứng chung của bệnh zona thần kinh
- Cảm giác đau âm ỉ kéo dài trên vùng da, kèm theo đó có thể là nóng rát, châm chích như kim đâm.
- Trên da xuất hiện các vết ban như khi bị bệnh trái rạ, tuy nhiên nó sẽ tập trung ở các khu vực nhất định.
- Việc phát ban có thể dẫn đến các nốt mụn rộp chứa đầy chất dịch lỏng trong suốt.
Triệu chứng riêng trên một số bộ phận hay mắc bệnh
Bệnh zona thần kinh trên người: Lưng, bụng, sườn
- Tình trạng phát ban kèm mụn phồng rộp từ một đến nhiều vệt trải dài trên các đốt da (dermatome). Vị trí nó xuất hiện thường là mạn sườn, vùng bụng, lưng và xung quanh eo. Nó chỉ mọc ở một bên.
- Vị trí kể trên sẽ phụ thuộc vào đốt da mà virus tác động vào.
Zona thần kinh vùng mặt
- Vị trí zona tấn công là vùng da quanh mắt và trán.
- Đau đớn trên vùng bị bệnh.
- Phát ban mụn rộp.
- Mất sức ở cơ bắp.
- Đầu đau nhức.
Bệnh zona thần kinh ở mắt
Nếu virus tấn công vào dây thần kinh của mắt, nghĩa là bệnh nhân đã mắc phải bệnh herpes zoster ophthalmicus. Nó sẽ gây tình trạng đỏ lòng mắt, sưng và đau viền mắt và thậm chí cả mất khả năng nhìn tạm thời.
Bệnh zona ở tai
Khi bệnh diễn ra, ngoài các biểu hiện chung thì bệnh có thể khiến khả năng nghe ở bên tai bị nhiễm virus giảm sút, đồng thời làm các cơ mặt gần đó yếu đi.
Bệnh zona thần kinh ở vùng miệng
- Đau vùng mặt xung quanh miệng.
- Đau răng.
- Tổn thương các mô cứng hoặc mềm cửa vòm miệng.
- Đau đớn khi mở miệng để ăn hay uống.
Một số biểu hiện ít gặp khác
- Người bệnh zona thần kinh có thể cảm thấy dạ dày khó chịu.
- Mệt mỏi toàn thân.
- Cảm giác ớn lạnh.
- Sốt nhẹ.
Nguyên nhân của bệnh zona thần kinh
Như đã nói ở trên, virus VZV chính là nguyên nhân chính gây nên bệnh lý zona thần kinh. Không chỉ vậy, nó cũng còn là thủ phạm của bệnh thủy đậu mà có lẽ đã quen thuộc với tuổi thơ của nhiều người. Theo y học hiện đại, virus VZV được phân vào nhóm virus herpes, và đây là lý do mà các bác sĩ dùng cái tên khoa học “herpes zoster” cho bệnh zona thần kinh.
Nhiều tài liệu cũng chỉ ra một vấn đề mà ít người biết, đó là sau khi thủy đậu “rút quân” khỏi cơ thể thì virus VZV vẫn còn tồn tại. Nó chọn cách không hoạt động mà trú ngụ tại những hạch gốc của hệ thống thần kinh ngoại biên. Cũng phải bổ sung thêm răng tất cả chủng virus herpes đều có khả năng này, tồn tại vô thời hạn ở trạng thái ẩm mình im lặng.
Trong các điều kiện thích hợp, virus VZV có thể được kích hoạt trở lại, giống như thức giấc sau một mùa ngủ đông, rồi di chuyển đến dây thần kinh và gây nên nhiễm trùng. Các nhà khoa học chưa thể tìm ra chính xác yếu tố kích thích sự tái hoạt động của virus này, nhưng thường thì điều này xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể bị ngoại lai tấn công và làm suy yếu.
Một số những yếu tố rủi ro có thể “đánh thức” virus VZV gây bệnh zona thần kinh bao gồm:
- Căng thẳng thần kinh hoặc chấn thương.
- Các phương pháp trị bệnh với hoạt chất gây ức chế hệ miễn dịch.
- Cơ thể nhiễm HIV.
- Bệnh ung thư và việc tiếp nhận điều trị bệnh ung thư.
- Tuổi cao, sức yếu.
Cách chẩn đoán bệnh zona thần kinh
Chẩn đoán lâm sàng
Trên thực tế thì các dấu hiệu cũng như triệu chứng của zona thần kinh thường rất nổi bật, vì vậy có thể chẩn đoán lâm sàng chính xác khi có phát ban mụn rộp trên da. Tuy nhiên, việc này sẽ gặp khó khăn nếu việc phát ban trên da không xảy ra. Với trường hợp này, nó rất dễ bị nhầm lẫn với nhiễm trùng da đơn giản, chốc lở, viêm da, viêm nang lông. Ghẻ, côn trùng cắn, mề đay, nhiễm nấm hoặc dị ứng thuốc.
Bệnh zona thần kinh cũng khó chẩn đoán lâm sàng hơn đối với bệnh nhi, người già, người có hệ thống miễn dịch yếu.
Xét nghiệm PCR để chẩn đoán bệnh zona thần kinh
Với những đối tượng không thể khám lâm sàng thì việc thực hiện các xét nghiệm để chẩn đoán là vô cùng cần thiết và hữu ích. Phản ứng chuỗi polymerase (PCR) được xem là phương pháp hiệu quả nhất dùng trong trường hợp zona không gây phát ban.
Nguyên nhân dùng PCR là vì nó có thể phát hiện DNA của virus VZV gây bệnh zona thần kinh rất nhanh chóng. Bệnh nhân có thể được lấy mẫu bệnh phẩm từ vảy da tổn thương hoặc nước bọt.
Bên cạnh PCR, lấy mẫu sinh thiết cũng là một phương pháp hữu hiệu dùng để chẩn đoán zona thần kinh. Một số những cách xét nghiệm ít phổ biến hơn là kháng thể huỳnh quang trực tiếp DFA, Tzanck smear và huyết thanh họng.
Cách phòng tránh bệnh zona thần kinh
Nhiều người có thể sẽ đặt câu hỏi là liệu zona thần kinh có lây hay không? Câu trả lời là bệnh không thể truyền trực tiếp từ người sang người. Tuy nhiên, với người chưa từng có tiền sử thủy đậu, khi có sự tiếp xúc với mủ nước của bệnh nhân zona sẽ bị nhiễm virus VZV. Nếu bị nhiễm mà họ lại chưa được tiếp vaccine phòng bệnh thủy đậu thì khả năng bệnh trái rạ xuất hiện là rất cao.
Bệnh zona thần kinh cũng không thể lây nếu bệnh nhân ho hay hắt hơi, việc quan trọng nhất cần làm đề che chắn thật kỹ vùng da phát ban. Một lưu ý quan trọng nữa là virus chỉ có khả năng lây lan khi mụn nước được hình thành, còn lại khi lớp da đã đóng vảy thì nó không còn có thể gây nhiễm bệnh đến người khác.
Các biện pháp đề phòng tránh bệnh zona thần kinh lây lan:
- Nên để vết phát ban được che lại, tránh cho chúng bị vỡ.
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng kháng khuẩn.
- Tránh gãi hay dùng tay đụng chạm vào vùng da bị bệnh.
- Những người bị bệnh cũng cần tránh tiếp xúc quá nhiều với các đối tượng sau: Trẻ em sơ sinh, các bé sinh non, phụ nữ đang trong thai kỳ hoặc đang cho con bú, những người chưa từng tiêm vaccine thủy đậu và những người có hệ miễn dịch yếu.
- Tiêm vaccine: Với trẻ em là vaccine thủy đậu và người trưởng thành là vaccine zona thần kinh.
Cách điều trị bệnh zona thần kinh
Sử dụng thuốc Tây
Các bác sĩ có thể kê một số thuốc kháng virus cũng như thuốc bôi ngoài da dạng kem dễ sử dụng để làm giảm tình trạng đau nhức, ngăn ngừa tăng nặng triệu chứng và tránh phát ban quay trở lại. Bài viết xin liệt kê năm loại thuốc tây chuyên dùng trong điều trị bệnh zona thần kinh:
- Valtrex: Thuốc nên dùng cho bệnh nhân zona từ mười hai tuổi trở lên.
- Acyclovir: Thuốc không thể chữa dứt điểm zona nhưng sẽ giúp cải thiện các triệu chứng.
- Valacyclovir: Cũng như acyclovir, thuốc không trị dứt điểm bệnh cũng như khiến bệnh lay lan sang người khác nhưng nó giúp cải thiện triệu chứng.
- Famciclovir: Loại thuốc này đôi khi dùng cho người nhiễm HIV có biểu hiện của bệnh zona thần kinh tại vùng miệng, bộ phận sinh dục và hậu môn.
- Prednisone: Thuốc nhóm thuốc corticosteroid, được sử dụng để chống viêm và ức chế hệ thống miễn dịch.
Bài thuốc Nam chữa bệnh zona thần kinh
Bên cạnh việc sử dụng thuốc tân dược, có rất nhiều bài thuốc nam mà bệnh nhân zona có thể dùng thử. Tuy nhiên, hãy chắc chắn rằng đã tham khảo lời khuyên y tế cần thiết trước khi áp dụng các phương pháp này.
- Dùng mật ong kết hợp với dầu dừa: Dùng một thìa cà phê dầu dừa, một thìa cà phê một ong nguyên chất và một thìa cà phê nước ấm, sau đó trộn đều tạo thành hỗn hợp bôi da. Bệnh nhân nên vệ sinh sạch sẽ vùng bị bệnh rồi dùng tăm bông thấm lấy dung dịch và xoa đều lên da. Để tinh chất thẩm thấu trong một giờ đồng hồ rồi làm sạch lại bằng nước ấm.
- Dùng nước nha đam để uống: Lấy khoảng 20 gram lõi của cây lô hội, đem xay nhuyễn rồi cho vào nồi đun cùng với lượng nước là 100 ml. Đến khi hỗn hợp sôi lăn tăn thì thêm vào một hoặc hai viên đường phèn, khuấy nhẹ cho đến khi đường tan. Bệnh nhân để nguội rồi uống hết một lần giúp trị bệnh zona thần kinh hiệu quả.
Một số phương pháp hỗ trợ điều trị khác
- Sử dụng tinh dầu để làm giảm tình trạng kích ứng trên da do bệnh zona thần kinh: Dầu hoa cúc, dầu khuynh diệp hoặc dầu cây trà. Tuy nhiên, nên pha loãng dầu với chất vận chuyển trước khi dùng bôi lên da.
- Sử dụng bột yến mạch để tắm: Trong bột yến mạch có chứa flavonoid và saponin giúp giảm viêm hiệu quả. Hãy pha nó với nước mả rồi dùng để vệ sinh cơ thể.
Kim Hoàng Tán: Bài thuốc Đông y đặc trị bệnh zona thần kinh
Kim Hoàng Tán là bài thuốc đặc trị bệnh zona, có thành phần từ 100% thảo dược tự nhiên được các bác sĩ tại Nhà thuốc Tâm Minh Đường nghiên cứu và phát triển. Thương Hiệu Tâm Minh Đường là thương hiệu Đông y uy tín lâu đời, đã điều trị thành công cho hàng ngàn người bệnh mà tiêu biểu là trường hợp của MC Quyền Linh và nghệ sĩ Mạc Can.
Kim Hoàng Tán là sự kết hợp sức mạnh của 2 yếu tố trong uống – ngoài bôi, tác động đa chiều. Trong đó:
- Bài thuốc uống: Được tạo thành từ các vị thuốc nổi tiếng trong trị bệnh zona như: Kim Ngân Hoa, Kinh Giới, Liên Kiều, Trúc Diệp, Cát Cánh… Thuốc uống có tác dụng thanh trừ nhiệt độc, giải độc, giảm đau, tiêu viêm. Hiệu quả từ thuốc uống có thể thấy ngay chỉ sau 2-3 ngày sử dụng.
- Thuốc bôi: Là phương pháp hỗ trợ cho thuốc uống trong điều trị, giúp đẩy nhanh quá trình điều trị. Trong thành phần của thuốc bôi có các loại thảo dược chứa nhiều kháng sinh tự nhiên như Hoàng Bá, Cam Thảo, Đại Hoàng, Bạch Chỉ, Khương Hoàng, Hậu Phát, Trần Bì… Khi sử dụng thuốc bôi, các nốt mụn nước zona sẽ mau lành miệng hơn đồng thời ngăn ngừa biến chứng hay tình trạng viêm nhiễm có thể xảy ra.
100% thảo dược được dùng để bào chế thuốc được thu hái tại Viện Dược liệu (Bộ Y tế) nên đảm bảo chất lượng và nguồn gốc xuất xứ. Ngoài ra, thuốc không bị phối trộn thêm tân dược hay phụ gia nên không có tác dụng phụ, người bệnh hoàn toàn yên tâm.
Theo kết quả điều trị trong thực tế, 95% người bệnh khỏi zona thần kinh nhanh hơn đến 90% so với việc điều trị bằng các phương pháp khác. Sau điều trị không để lại biến chứng, không để lại sẹo thâm xấu, ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Đây chính là kết quả mỹ mãn được nhiều chuyên gia, người bệnh đánh giá rất cao.
BẠN CẦN BÁC SĨ TƯ VẤN THĂM KHÁM TRỰC TIẾP?
BẤM vào đây để LIÊN HỆ ngay !
Để trả lời yêu cầu của độc giả, chúng tôi xin phép cung cấp địa chỉ của nhà thuốc:
Miền Bắc: Phòng chẩn trị YHCT Tâm Minh Đường
- Giấy phép: 595/SYT-GPHĐ
- Địa chỉ: Số 138 Khương Đình, Thanh Xuân, Hà Nội
- Website: https://tamminhduong.com/
- Hotline: 0983.34.0246
Miền Nam: Phòng chẩn trị YHCT An Dược
- Giấy phép: 03876/SYT-GPHĐ
- Địa chỉ: 325/19 Bạch Đằng, P.15, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
- Hotline: 0903.876.437
Hy vọng những thông tin về nguyên nhân, dấu hiệu và cách chữa bệnh zona thần kinh mà bài viết đem lại sẽ có nhiều hữu ích với bạn đọc. Bệnh ngoài da luôn mang lại nhiều phiền toái cho cơ thể, bạn hãy trang bị cho bản thân những kiến thức cơ bản và cần thiết nhất về nó!
