Chế độ ăn uống và thực đơn cho người bị gan nhiễm mỡ là điều rất quan trọng, có ảnh hưởng lớn đến việc ngăn ngừa và kiểm soát bệnh lý về gan. Vậy một thực đơn hợp lý cho người bệnh là như thế nào? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trong bài viết này.
Nội dung chính trong bài
Thực đơn cho người bị gan nhiễm mỡ
Trước tiên, khi tỷ lệ mỡ chứa trong gan vượt quá 5% trọng lượng của gan thì được xem hiện tượng trong gan xuất hiện mỡ. Đây là dạng bệnh lý ở xã hội hiện đại vì trung bình có đến 25% người trưởng thành ở Việt Nam mắc phải. Nhiễm mỡ ở gan thường đi kèm nhiều biến chứng, nghiêm trọng nhất là khi bệnh biến chuyển thành xơ gan hoặc ung thư gan.
Bên cạnh việc vận động thể lực để tăng cường trao đổi chất và làm chậm “lão hóa” các cơ quan nội tạng theo thời gian, thực đơn dinh dưỡng cho bệnh nhân gan bị nhiễm mỡ cũng cần đảm bảo theo tiêu chuẩn 1g chất/1kg cơ thể/1 ngày. Trong đó, một số nhóm thực phẩm có lợi cho việc cải thiện tình trạng bệnh lý bao gồm:
- Chú trọng rau xanh, hoa quả tươi
Thực đơn cho người gan nhiễm mỡ nên đa dạng các loại rau củ quả trong khẩu phần ăn luôn là điều cần thiết cho hầu hết các căn bệnh. Đối với gan bị nhiễm mỡ, người bệnh bổ sung tối thiểu 300g rau xanh (tính bằng 1 chén/bữa ăn và không tính nước) cùng với 200g quả chín mọng.
Trong rau quả tươi có chứa hàm lượng lớn chất xơ, khoáng chất, vitamin, nước. Đặc biệt, vitamin A và E tham gia vào quá trình chuyển hóa acid béo để hạn chế tích tụ mỡ trong gan.
Một số loại rau củ quả điển hình cho người bệnh như: rau cần, súp lơ, rau má, rau bồ ngót, rau ngổ, cà chua, bưởi, cam, chanh, dâu tây,…
- Bổ sung chất đạm hợp lý
Bổ sung thực phẩm tốt cho gan nhiễm mỡ nên cung cấp nguồn thực phẩm chứa protein có lợi từ sữa (ít béo hoặc tách béo), phô mai không béo, sữa chua, trứng, thịt gia cầm, hải sản, các loại đậu,…
Người bệnh ăn ở mức độ vừa phải, đủ để cung cấp năng lượng cho tế bào hoạt động, nhưng không gây quá tải cho gan. Khi chế biến có thể loại bỏ phần da của gia cầm; dùng cách hấp, luộc, rang, nướng để gan dễ phân giải và chuyển hóa protein trong thức ăn.
- Hạn chế chất béo
Lượng chất béo được khuyến khích tiếp nhận qua thức ăn là 30g/ngày cho người bị nhiễm mỡ gan. Trong đó có dầu olive, dầu đậu nành, omega-3 trong cá béo và thực phẩm chứa acid béo không no khác là những thứ được ưu tiên trong thực đơn hơn hết.
Người bệnh gan nhiễm mỡ nên bổ sung lượng thức ăn chứa hàm lượng chất béo ở mức độ cho phép hằng ngày để giúp nâng cao hiệu quả trong điều trị bệnh và giúp cải thiện sức khỏe.
- Lựa chọn thực phẩm có đường bột thấp
Người mắc bệnh nên dung nạp từ 300 – 400g các thực phẩm có chỉ số đường bột thấp như ngũ cốc thô, gạo lứt, các loại đậu, khoai củ,… vừa hỗ trợ chống oxy hóa tế bào, vừa duy trì chức năng chuyển hóa của gan.
Bệnh gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì?
- Kiêng mỡ động vật, thức ăn cholesterol cao
Mỡ động vật là thực phẩm chứa chất béo bão hòa và có khả năng tạo ra cholesterol trong máu. Khi tiếp nạp vào cơ thể, mỡ động vật dễ làm gan bị quá tải trong quá trình chuyển hóa các acid béo trong nó, dẫn đến việc tích tụ mỡ nhiều hơn.
Để điều trị bệnh thì điều tiên quyết là giảm đi hàm lượng chất béo ở gan. Do đó, hạn chế dùng mỡ động vật và thực phẩm có cholesterol cao (như lòng đỏ trứng gà, da bì và phủ tạng động vật,…) là điều cần thiết cho người bệnh.
- Kiêng ăn thịt đỏ và hoa quả có nhiều đường
Do trong thịt đỏ chứa protein rất cao, còn hoa quả nhiều đường (như mít, sầu riêng,…) lại có lượng fructose lớn. Nếu dung nạp quá mức sẽ tạo thêm gánh nặng cho gan khi thực hiện chức năng phân giải và chuyển hóa các chất, khiến người khỏe dễ bị gan nhiễm mỡ, còn người bệnh có tình trạng nhiễm mỡ trầm trọng hơn.
- Kiêng thức ăn gia vị mặn, cay nóng
Hạn chế đồ ăn có gia vị “đậm” như thức ăn nhanh (gà rán, pizza, khoai tây chiên,…); đồ đóng gói sẵn (thịt hộp, xúc xích,…); gia vị cay nóng (ớt, tiêu, gừng, rượu,…); các loại thịt muối, dưa muối chua,…. Do chúng làm suy kiệt khả năng bài tiết chất béo, làm mỡ bị tích tụ nhiều hơn trong gan.
- Kiêng các chất kích thích
Bệnh gan nhiễm mỡ cần kiêng các chất kích thích, rượu bia, thuốc lá luôn bị đưa vào “diện” khuyến cáo không dành cho người bệnh, kể cả người khỏe mạnh. Do những chất độc hại trong chúng khiến gan phải làm việc liên tục để đào thải ra ngoài và dẫn đến “quá sức”.
Với trường hợp bệnh, chất cồn trong rượu bia dễ làm người bệnh biến chuyển sang xơ gan, thậm chí ung thư gan.
Món ăn, thực phẩm chữa bệnh gan nhiễm mỡ
Khổ qua (còn gọi là mướp đắng)
Khổ qua trong dân gian là thực phẩm thanh nhiệt, giải độc, kháng viêm, mát gan, hạ đường huyết nhờ vị đắng, hơi ngọt tự nhiên có trong quả nó. Người bệnh nên thường xuyên ăn canh khổ qua, khổ qua xào trứng, gỏi khổ qua,… để giảm mỡ và thanh lọc độc tố ở gan.
Cà chua chín
Những món ăn chữa bệnh gan nhiễm mỡ từ cà chua chín nên bổ sung ngay vào thực đơn của người bệnh. Nhờ chứa một lượng lớn vitamin A & C, hợp chất lycopene, lutein và zeaxanthin hỗ trợ giải độc, lương huyết, giảm cholesterol, hạ đường trong máu, lợi tiểu, chống oxy hóa ở các tế bào nên rất có lợi cho bệnh nhân.
Ngoài ra, cà chua chín còn là bài thuốc hữu hiệu chữa viêm gan mãn tính.
Bắp ngô
Bắp ngô là loại ngũ cốc phổ biến và có lợi cho người bệnh. Trong hạt ngô chứa nhiều chất béo không bão hòa và chất xơ tự nhiên giúp cho quá trình chuyển hóa ở gan dễ dàng.
Theo Đông Y, bắp ngô nguyên trái hoặc thực phẩm chế biến từ ngô rất thích hợp cho người kém ăn, tỳ vị yếu, rối loạn mỡ trong máu. Đặc biệt, ăn cháo ngô dễ tiêu hóa, nhẹ bụng và nhuận trường tốt. Bắp ngô là một trong những thực phẩm tốt cho gan nhiễm mỡ nên có thể thêm vào thự đơn hằng ngày rất tốt cho người bệnh.
Rau cần
Cần không những làm gia vị trong các món ăn, mà ăn rau cần tươi cũng rất tốt trong vấn đề về gan. Người bệnh thường dùng rau cần làm bài thuốc giúp mát gan, thanh lọc dịch huyết, giảm cholesterol trong máu, tăng bài tiết chất béo dư thừa trong gan.
Nấm hương
Đây là loại thực phẩm có dược tính cao nhờ chứa chất lentinan, lentinula edodes mycelium và các vitamin B & C, sắt, magie. Các món ăn từ nấm hương có tác dụng giải độc và bảo vệ chức năng gan trước những chất cặn bã gây hại như mỡ dư thừa, thúc đẩy sinh trưởng và tái tạo tế bào khi bị hao hụt.
Ngoài ra, Các loại thực phẩm tốt cho người bị gan nhiễm mỡ khác, gồm có:
- Các loại quả có múi nhiều vitamin C, chẳng hạn: cam, chanh, bưởi, quýt,…
- Các loại rau củ xanh như: súp lơ xanh, cải cúc, rau muống,…
- Các loại hạt và dầu thực vật chiết xuất từ chúng như: hạt óc chó, hạt mè, đậu tương, đậu nành, đậu phộng, đậu xanh, đậu đen,…
Khi gặp bệnh lý gan nhiễm mỡ hoặc các vấn đề làm thoái hóa chức năng gan khiến chất lượng sức khỏe bị suy giảm mạnh. Thiết lập thực đơn ăn uống khoa học cho người bệnh là một trong những cách kiểm soát và đẩy lùi bệnh lý tích cực nhất, nhằm phục hồi lại chức năng của cơ quan cực kỳ quan trọng này.
